|
Tarih:02.03.2001
Sayı:24334
Tebliğ
Maliye
Bakanlığından:
Serbest
Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik
Kanunu Genel Tebliği
(Sıra
No: 29)
1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Kanunun 12 nci maddesine dayanılarak
hazırlanan "Yeminli Mali Müşavirlerin Tasdik Edecekleri Belgeler, Tasdik
Konuları, Tasdike İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik"(1)in (bundan
böyle Tasdik Yönetmeliği olarak anılacaktır.) 7 nci maddesi hükmü uyarınca
yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri ile bunlara ekli mali
tabloların ve katma değer vergisinde iade hakkı doğuran işlem ve belgelerin
yeminli mali müşavirlerce tasdikine ilişkin olarak aşağıdaki düzenleme ve
açıklamaların yapılması uygun görülmüştür.
I- GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ BEYANNAME VE EKLERİNİN TASDİKİNE İLİŞKİN
İŞLEMLER
1- Tasdik Talebinin Niteliği
Tasdik Yönetmeliğinin "Tasdik Talebinin Niteliği" başlıklı 6 ncı maddesi
hükmü aşağıdaki gibidir.
"Gerçek ve tüzel kişiler veya bunların teşebbüs ve işletmeleri tasdik
işleri nedeniyle yeminli mali müşavirin ücret faktöründen ziyade tasdik
amacını gerçekleştirecek uzmanlık ve deneyimini esas alarak seçimini yapar.
Yeminli mali müşavirler de üstlenecekleri tasdik işleminin kendilerine
getirebileceği riski tespit etmek; tasdik kapsam ve programını belirlemek
amacıyla gerekli araştırmalar yapmak zorundadırlar. Görevi üstlenecek yeminli
mali müşavir daha önce tasdik talebini karşılayan veya karşılamakta olan
meslek mensubundan görüşme yapmak suretiyle bilgi toplayabilir."
Gerçek ve tüzel kişiler veya bunların teşebbüs ve işletmelerinin tam
tasdik taleplerinde ve yeminli mali müşavirlerin de bu talepleri
değerlendirirken, Tasdik Yönetmeliğinin yukarıda yer verilen maddesindeki
esaslara uymaları gerekir.
Öte yandan, ilgili mevzuat gereğince, bankalar ve sigorta şirketleri, dış
ticaret sermaye şirketleri, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre menkul
kıymetlerini halka arz etmiş olan veya arz etmiş sayılan şirketler, aracı
kurumlar, yatırım ortaklıkları ve fonları ve ilgili mercilerin gerek gördüğü
diğer şirketler ve kuruluşlar hesap dönemlerine ilişkin mali tablolarını ve
beyannamelerini tasdik ettirmeleri tam tasdik yerine geçmez.
2- Kanıt Toplama ve Denetim
1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin 2 nci fıkrası
hükmü ile tasdike ilişkin usul ve esasların belirlenmesi yetkisi Maliye
Bakanlığına verilmiş ve ayrıca bu yetkinin çıkarılacak yönetmeliklerle
kullanılacağı hüküm altına alınmıştır.
Tasdik işlemi ile ilgili araştırma ve incelemelerin planlanması,
kanıtların toplanması, denetim teknikleri ve tasdike ilişkin diğer usul ve
esaslar Tasdik Yönetmeliğinde açıklanmıştır.
Anılan Yönetmeliğin 14 üncü maddesinde yeminli mali müşavirlerin tasdik
çalışmasının yürütülmesi sırasında tasdik konusu ve kapsamı ile ilgili yeterli
miktarda güvenilir kanıtları toplamak zorunda oldukları belirtilmiş ve kanıt
miktarının yeterli olup olmadığının belirlenmesinde, kanıtın nitelik ve
nicelik açısından önemi, hatalı veya hileli olma riski, güvenirliği gibi
hususların göz önünde bulundurulacağı açıklığa kavuşturulmuştur. Maddenin
devamında ise kanıt toplamının amacı açıklanmıştır.
Tasdik Yönetmeliğinin "Denetim Teknikleri" başlıklı 15 inci maddesinde ise
yeminli mali müşavirlerin tasdik çalışmalarının yürütülmesinde kanıtları hangi
tekniklerle toplayacakları konusu düzenlenmiştir. Madde hükmü uyarınca,
yeminli mali müşavirlerin tasdik çalışmalarının yürütülmesinde kanıtları sayım
ve envanter incelemesi, belge incelemesi, bilgi toplama, doğrulama,
karşılaştırma ve puantaj, analitik inceleme ve benzeri tekniklerle toplamaları
gerekmektedir.
18 sıra no'lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğinin(2) "Tasdik İşlemi" başlığını
taşıyan I/D bölümünde tam tasdik işleminin amacı ve nasıl yapılacağı
açıklanmıştır. 27 sıra no'lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğinde(3) ise defter ve
belgelerin yeminli mali müşavirlere ibrazına ilişkin usul ve esaslar
düzenlenmiştir.
Bu hükümler uyarınca, yeminli mali müşavirler tam tasdik kapsamında
denetim yaparken yukarıda değinilen yasal düzenlemeler çerçevesinde yeterli
miktarda güvenilir kanıtı toplamakla yükümlüdürler.
Yeminli mali müşavirler tam tasdik kapsamında yaptıkları denetimin yeterli
olup olmadığını değerlendirirken Tasdik Yönetmeliğinin yukarıda değinilen
hükümleri çerçevesinde yeterli miktarda güvenilir kanıt toplanıp
toplanmadığının yanısıra aşağıda sayılan ve benzeri diğer hususları da dikkate
alacaklardır.
a) Tam tasdik hizmeti verilen mükellefin vergi yükümlülüklerini yerine
getirmedeki genel durumu.
b) Mal ve hizmet alış bedellerinin ödenme şekli.
c) Mal ve hizmet alışlarının uzun süreli ve devamlı olarak aynı
kişilerden yapılıp yapılmadığı.
d) Tam tasdik hizmeti verilen mükellefin mal ya da hizmet satın aldığı
kişilerin yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri ile bunlara
ekli mali tabloların yeminli mali müşavirlerce tasdik edilip edilmediği
veya bu amaçla yapılan ve devam eden bir sözleşmenin olup olmadığı.
Yeminli mali müşavirlerin müteselsil sorumluluk, disiplin hükümleri ve
diğer yaptırımlarla karşılaşmamaları açısından topladıkları kanıtların ve
yaptıkları denetimin yeterli ve güvenilir olduğu konusunda gerekli titizliği
göstermeleri gerekir.
3- Karşıt İnceleme
Tam tasdik çalışmalarının yürütülmesinde duruma göre kullanılması gerekli
kanıt toplama ve denetim yöntemlerinden biri de karşıt incelemedir.
Karşıt incelemede amaç, tasdike konu işlemin gerçek mahiyetinin ortaya
çıkarılmasını sağlamak olup tam tasdik kapsamında yapılan karşıt incelemenin
amacı kendisiyle tam tasdik sözleşmesi yapılan mükellefin gelir veya kurumlar
vergisi beyannamesinde yer alan matrah ve vergiye ilişkin tutarların
doğruluğunu sağlamaktır.
Tasdike konu işlemin gerçek mahiyetinin ortaya çıkarılması tasdik konusu
işlemin özelliğine, mükellefe ve kullanılan yönteme göre farklılık
göstermektedir. Bu nedenle, tam tasdik işleminde, bu konudaki sorumluluk
yeminli mali müşavire ait olmak üzere karşıt incelemenin yapılıp yapılmayacağı
veya hangi aşamaya kadar yapılacağına tam tasdik işlemini yapan yeminli mali
müşavir karar verecektir.
Yeminli mali müşavirin karşıt inceleme yapılmasını gerekli görmesi halinde
karşıt inceleme bu Tebliğ ile yapılan düzenlemeler de dikkate alınmak üzere 27
sıra no'lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğinde belirtilen esaslar
çerçevesinde yapılacaktır.
4- Sözleşme Düzenlenmesi ve Sözleşmelerin Feshi
18 sıra no'lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliği ile yapılan düzenleme uyarınca
mükellefler diledikleri taktirde tam tasdik hizmetinden
yararlanabileceklerdir. Bu durumda Tasdik Yönetmeliğinin 10 uncu maddesi hükmü
uyarınca bunun tam tasdik sözleşmesine bağlanması zorunludur.
Tam tasdik sözleşmelerinin düzenlenmesi, feshi ve gönderilmesine ilişkin
esaslar 18 sıra no'lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğinin I/B bölümü ile
25 sıra No'lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğinin(4) 2 nci bölümünde
açıklanmıştır.
Tasdik Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinin son fıkrası hükmü uyarınca tam
tasdik sözleşmelerinin ilgili vergilendirme döneminin ilk ayı içinde
düzenlenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, mükelleflerin diledikleri
taktirde süresinden sonra da tam tasdik sözleşmesi düzenlemek suretiyle tam
tasdik hizmetinden yararlanmaları mümkün bulunmaktadır. Bu taktirde
sözleşmenin vergilendirme döneminin tamamını kapsaması gerekir. Ancak,
süresinden sonra tam tasdik sözleşmesi düzenlenmesi halinde, mükelleflerin
Bakanlığımızca belirlenen tutarı aşan katma değer vergisi iade taleplerinin
yeminli mali müşavirlerin tasdik raporlarına göre yerine getirilmesi mümkün
olmayacaktır. Bu durumda, mükelleflerin teminatla aldıkları iadelerin tutarı
Bakanlığımızca belirlenen tutarı aşıyorsa teminatın çözümü de yeminli mali
müşavir raporu ile yapılamayacaktır. Ayrıca, katma değer vergisi iadesi tasdik
raporu düzenlenirken; süresinde tam tasdik sözleşmesi yapmamış mükelleflerin
yeminli mali müşavirlerinden alınan teyit tutanaklarına ve bu Tebliğin III/1
bölümünde düzenlenen bilgi cevap yazılarına itibar edilmeyecektir.
Tasdik Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinin 3 üncü fıkrası hükmüne göre,
tasdik sözleşmesinin yazılı gerekçe gösterilmek şartıyla taraflarca her zaman
feshedilmesi mümkündür. Yönetmeliğin anılan maddesinin 4 üncü fıkrasında ise
sürekli denetimlerde yıllık beyannamelerin ve buna ekli mali tabloların beyan
edileceği aydan önceki üç ay içinde tasdik sözleşmesinin fesh edilemeyeceği
hüküm altına alınmıştır.
Buna göre, gelir vergisi ile ilgili tam tasdik sözleşmeleri,
düzenlendikleri tarihi izleyen en geç Kasım ayı, kurumlar vergisine ilişkin
tam tasdik sözleşmeleri ise en geç Aralık ayı sonuna kadar feshedilebilecek,
bu tarihten sonra yapılacak fesihler geçerli olmayacaktır. Özel hesap
döneminin uygulandığı hallerde süreler aynı esaslar çerçevesinde
hesaplanacaktır.
Sözleşme fesihlerinin dikkate alınabilmesi için fesih işleminin ve bu
işlemin geçerli olduğu tarihin usulüne uygun olarak kanıtlanması gerekir.
5- Özel Durumlarda Rapor Düzenlenmesi
5.1- Sözleşmenin fesh edildiği hallerde
Tasdik Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinin 6 ncı fıkrası uyarınca, tasdik
sözleşmesinin feshi halinde yeminli mali müşavirin çalışma notlarını ve
gerekli tüm bilgileri yerine geçecek olan yeminli mali müşavire devretmesi
zorunludur.
Anılan Yönetmeliğin 17 nci maddesinde ise yeminli mali müşavirlerin
denetleme faaliyetleri ile ilgili olarak sahip olmaları gereken kayıt düzenine
ilişkin esaslar açıklanmıştır.
Tasdik sözleşmesinin feshi halinde, mükellef sözleşmenin fesih tarihinden
itibaren bir ay içerisinde yeni bir yeminli mali müşavir ile tam tasdik
sözleşmesi düzenlenmiş ise eski yeminli mali müşavir sözleşmenin fesih
tarihine kadar yapılan denetime ilişkin çalışma notlarını (Tasdik
Yönetmeliğinin 17 nci maddesi uyarınca hazırlanan çalışma kağıtlarının onaylı
örnekleri dahil) ve gerekli tüm bilgileri yeni yeminli mali müşavire
aktarmakla yükümlüdür. Sözleşmeyi fesheden yeminli mali müşavirin bu
yükümlülüğünü yerine getirmesi halinde tam tasdik raporu vergilendirme
döneminin tamamını kapsamak üzere yeni yeminli mali müşavir tarafından
düzenlenecektir.
Tasdik sözleşmesinin fesh edilip fesih tarihinden itibaren bir ay
içerisinde yeni bir yeminli mali müşavir ile tam tasdik sözleşmesi
düzenlenmesi halinde sözleşme süresinde düzenlenmiş kabul edilecek ve
süresinde düzenlenen sözleşmeler için öngörülen kolaylıklardan
yararlanılacaktır.
5.2- Vergi incelemesi yapılan hallerde
24 sıra no'lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliği(5) ile yapılan düzenleme
uyarınca, tam tasdik raporlarının beyanname verme süresinin bitimini takip
eden iki ay içerisinde ilgili vergi dairesine teslim edilmesi gerekmektedir.
Ancak, mükelleflerin tasdik konusu ile ilgili defter ve belgelerinin
vergi inceleme elemanları tarafından incelenmek üzere alındığı durumlarda
bunun tevsik edilmesi kaydıyla tam tasdik raporlarının vergi incelemesinin
tamamlanmasından sonra düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır. Bu durumda, tam
tasdik raporları, defter ve belgelerin mükellefe iadesinden itibaren iki ay
içerisinde düzenlenecektir. Ancak, vergi incelemesi beyanname verme süresinin
bitiminden sonra başlamış ise, beyanname verme süresinin bitimi ile vergi
incelemesine başlama tarihi arasında geçen süre söz konusu iki aylık süreden
indirilecektir.
Yeminli mali müşavirler tam tasdik hizmeti verdikleri mükelleflerden
tasdik konusu ile ilgili defter ve belgeleri incelemeye alınanların durumunu
raporların teslim süresi bitmeden ilgili vergi dairesine yazılı olarak
bildireceklerdir. Yazıya, tasdik konusu ile ilgili defter ve belgelerin
incelemeye alındığını tevsik eden bilgi ve belgeler de eklenecektir.
6- Rapor Dispozisyonu
Yeminli mali müşavirlik tam tasdik raporlarının dispozisyonu ve raporlarda
bulunması gereken asgari bilgiler 18 sıra no'lu Serbest Muhasebecilik, Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğinin
III/B bölümünde açıklanmıştır. Söz konusu raporların "Usul İncelemeleri"
bölümünün bundan böyle aşağıdaki bilgileri içerecek şekilde düzenlenmesi uygun
görülmüştür.
"II- USUL İNCELEMELERİ
A) Mükellefin Belge ve Kayıt Düzenine İlişkin Bilgiler
Bu bölümde asgari aşağıdaki hususlar tespit edilecektir.
- Yasal defterlerin tasdikine ilişkin bilgiler.
- Defter kayıtlarına dayanak teşkil eden belgelerin usulüne uygun olup
olmadığı.
- Defter kayıtlarının kayıt nizamına, muhasebe sistemi uygulama genel
tebliğleri ve genel muhasebe kurallarına uygun olup olmadığı.
- Yıl içinde verilmesi gereken katma değer, muhtasar ve benzeri
beyannamelerin süresinde verilip verilmediği.
B) Denetleme Yöntemine İlişkin Bilgiler
Bu bölümde yeminli mali müşavirler tam tasdik çalışmalarının
yürütülmesinde uyguladıkları denetim yöntemini, kanıt toplama tekniklerini ve
denetim ile ilgili açıklanmasını gerekli gördükleri diğer hususları açıkça
belirteceklerdir.
Bu bölümde asgari aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur.
- Tasdik Yönetmeliğinin 13 üncü maddesi hükmüne uygun olarak denetim
planlanması ile ilgili bilgiler.
- Kanıtların toplanmasında uygulanan teknikler.
- Uygulanan inceleme testleri ve izlenen inceleme yöntem ve teknikleri.
- Denetimin yapıldığı tarihler ayrı ayrı belirtilmek suretiyle yıl
içerisinde tam tasdik hizmeti verilen mükellefin işlemlerinin hangi
aralıklarla denetlendiğine ilişkin bilgi.
Yeminli mali müşavirler bu bölümde ayrıca topladıkları kanıtların yeterli
miktarda ve güvenilir olduğunu, izledikleri denetleme yöntem ve tekniklerinin
tasdik ettikleri beyanname ve buna ekli mali tablo ve bildirimlerin gerçeği
yansıtıp yansıtmadığının belirlenmesi açısından uygun ve yeterli olduğunu
gerekçeli olarak açıklayacaklardır."
II- KATMA DEĞER VERGİSİ İADESİ İŞLEMLERİ
1- Karşıt İnceleme Yapılmasının Zorunlu Olmadığı Haller
27 sıra no'lu Tebliğin II/5 bölümünde, KDV hariç tutarı 2 milyar lirayı
aşmayan belgeler için karşıt inceleme yapılmasının zorunlu olmadığı
belirtildikten sonra KDV iadesi tasdik işlemlerinde indirilecek KDV'nin %80
veya daha fazlasına tekabül eden mal ve hizmet alımları ile ilgili karşıt
incelemelerin yapılmasının zorunlu olduğu açıklanmıştır.
Karşıt inceleme zorunluluğu kapsamı dışında bırakılan tutar anılan
Tebliğin II/5 bölümü hükmü uyarınca 1.1.2001 tarihinden itibaren düzenlenen
belgeler için 3 milyar 120 milyon lira olarak uygulanacaktır.
İndirilecek KDV'nin üçte biri veya daha fazlasının karşıt inceleme
zorunluluğu kapsamı dışında bırakılan mal veya hizmet alımlarından
kaynaklandığı hallerde karşıt inceleme zorunluluğu kapsamı dışında bırakılan
mal ve hizmet alımları ile ilgili indirilecek KDV'nin yarısına tekabül eden
mal ve hizmet alımları ile ilgili karşıt inceleme yapılması yeterli olacaktır.
Bu durumda karşıt inceleme kapsamındaki mal ve hizmet alımlarına ilişkin
karşıt incelemelerle %80 oranının sağlanması ile yetinilmesi mümkün
bulunmaktadır. Şu kadar ki, karşıt inceleme kapsamında bulunan mal ve hizmet
alımları tutarı ile %80 oranına ulaşılamadığı hallerde bu oranın sağlanıp
sağlanmadığı dikkate alınmayacaktır.
Örnek: Uluslararası nakliyecilik yapan (A)'nın Ocak 2001 dönemine ilişkin
indirilecek KDV miktarı 10 milyar liradır. İndirilecek KDV'nin 4 milyar lirası
belge tutarı 3 milyar 120 milyon ve daha yüksek, 6 milyar lirası ise 3 milyar
120 milyon ve daha düşük olan mal veya hizmet alımlarına ilişkindir.
Örnekte karşıt inceleme zorunluluğu kapsamı dışında bırakılan mal veya
hizmet alımlarından kaynaklanan indirilecek KDV (6 milyar lira) toplam
indirilecek KDV'nin (10 milyar lira) üçte birinden daha fazladır. Bu durumda
yeminli mali müşavir tutarı 3 milyar 120 milyon ve daha yüksek olan belgelerin
tümü için karşıt inceleme yapmakla yükümlü olacaktır. Ayrıca, belge tutarı
3 milyar 120 milyon ve daha düşük olan mal veya hizmet alımlarından
kaynaklanan indirilecek KDV'nin yarısının (3 milyar) karşıt inceleme yoluyla
doğruluğunun araştırılması gerekir. Bu durumda %80 oranına ulaşılıp
ulaşılmadığı dikkate alınmayacaktır.
27 sıra no'lu Tebliğin II/5 bölümünün son fıkrasında, genel ve katma
bütçeli idarelerden, belediyelerden ve il özel idarelerinden veya en az %51 ya
da daha fazla hissesi bu kurumlara ait olan kuruluşlardan yapılan mal ve
hizmet alımları için karşıt inceleme yapılmasının zorunlu olmadığı
belirtilmiştir. Buna ek olarak ayrıca özelleştirilen kamu kuruluşlarından
yapılan elektrik, telefon ve doğal gaz alımlarına ilişkin belgeler ile ilgili
karşıt inceleme yapılması da zorunlu değildir. Yapılan karşıt incelemeler ile
ilgili %80 oranının hesaplanmasında karşıt inceleme zorunluluğu kapsamı
dışında bırakılan kurum ve kuruluşlardan yapılan mal ve hizmet alımlarına
ilişkin KDV de dikkate alınacaktır.
Öte yandan, katma değer vergisi iadesi talebinde bulunan mükelleflerin
beyannamelerinde yer alan iade edilecek katma değer vergisinin iadenin talep
edildiği dönemden önceki dönemlerden de kaynaklanması halinde karşıt
incelemelerin bu tutarları da kapsayacak şekilde yapılması zorunludur. Düzenli
olarak her dönem yeminli mali müşavir tasdik raporu ile ya da inceleme sonucu
katma değer vergisi iadesi alan mükelleflerde önceki dönemler incelenmiş
olacağından tekrar inceleme yapılmasına ihtiyaç olmadığı açıktır.
2- Karşıt İnceleme Tutanakları
27 sıra no'lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğinin II/6 bölümünde nezdinde karşıt
inceleme yapılan mükellefin 4 sıra no'lu Vergi Beyannamelerinin Serbest
Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerce İmzalanması Hakkında Genel
Tebliğ(6) uyarınca beyannamelerini imzalatmakla yükümlü ise tutanağın serbest
muhasebeci veya serbest muhasebeci mali müşavir tarafından da imzalanacağı
belirtilmiştir. Karşıt inceleme tutanaklarının serbest muhasebeci veya serbest
muhasebeci mali müşavir tarafından imzalanması zorunluluğu kaldırılmıştır.
Buna göre, isteğe bağlı olarak karşıt inceleme tutanaklarının anılan meslek
mensupları tarafından imzalanması mümkün bulunmaktadır.
27 Sıra No'lu Tebliğin II/7 bölümünde ise karşıt inceleme tutanaklarında
bulunması zorunlu bilgiler belirtilmiştir. Tebliğin anılan bölümünde karşıt
inceleme tutanaklarında yer alması zorunlu bilgiler arasına tutanağın
düzenlenme tarihi ve yeri eklenmiş, kanuni temsilciler hakkında bilgi,
işçilere yapılan ücret ödemelerinin tutarı ve defteri kebir onay bilgilerinin
tutanakta yer alması zorunlu olmaktan çıkarılmıştır.
Öte yandan, karşıt inceleme ve teyit tutanaklarının tasdik raporuna
eklenmesi konusundaki düzenlemeler 20(7) ve 27 sıra no'lu Serbest
Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik
Kanunu Genel Tebliğleri ile yapılmıştır. Buna göre, tutanak sayısının fazla
olduğu hallerde sırasıyla en yüksek mal ya da hizmet alımlarına ilişkin 10
tutanağın rapora eklenmesi yeterli olacaktır. Tutanak sayısının 10 tutanaktan
az olduğu hallerde mevcut karşıt inceleme ve teyit tutanaklarının tasdik
raporuna eklenmesinin yeterli olacağı tabiidir. Karşıt inceleme ve teyit
tutanaklarının asıllarının tasdik raporuna eklenmesi gerekir. Tutanak
asıllarının başka tasdik raporlarına eklenmesi ve benzeri bir nedenle yeterli
olmadığı hallerde onaylı örnekleri kullanılacaktır.
III- ORTAK HÜKÜMLER
1- Yeminli Mali Müşavirlerden Bilgi İstenmesi
27 sıra no'lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğinin teyit alınması suretiyle
karşıt inceleme yapılması konusundaki düzenlemeleri saklı kalmak üzere,
yeminli mali müşavirler tasdik hizmeti verdikleri mükelleflerin doğrudan ya da
silsile yoluyla ticari ilişkide bulunduğu kişiler ile ilgili olarak diğer
yeminli mali müşavirlerden bilgi isteyebilirler. Bilgi tam tasdik hizmeti
veren yeminli mali müşavirlerden istenebilecektir.
Bilgi istemlerinin tasdik konusu ile sınırlı olması ve yeminli mali
müşavirin tasdik hizmeti verdiği mükellef ile hakkında bilgi istenen mükellef
arasındaki ticari ilişki ile doğrudan bağlantılı olması gerekir.
Kendisinden bilgi istenen yeminli mali müşavirler tam tasdik hizmeti
verdikleri mükelleflere ilişkin yukarıda belirtilen nitelikte ve harici bir
araştırmayı gerektirmeyen bilgileri vermekle yükümlüdürler.
Bilginin yazılı olarak istenmesi ve bilgi isteme yazılarında en az
aşağıdaki hususların yer alması gerekir.
- Bilgi talebinde bulunan yeminli mali müşavirin adı-soyadı, bağlı olduğu
oda ve vergi dairesi, vergi kimlik numarası, mühür ve sicil numarası, adresi,
telefon ve benzeri diğer bilgiler,
- Bilgi talebinde bulunan yeminli mali müşavirin tasdik hizmeti verdiği
mükellefin adı-soyadı veya unvanı, bağlı olduğu vergi dairesi, vergi kimlik
numarası, adresi, telefon ve benzeri diğer bilgiler,
- Tasdik sözleşmesinin tarihi ve sayısı,
- Hakkında bilgi talep edilen mükellefin adı-soyadı veya unvanı, vergi
kimlik numarası, adresi ve benzeri diğer bilgiler,
Bilgi isteme yazılarında, hakkında bilgi istenen mükellefin tasdik hizmeti
verilen mükellef ile ticari ilişkisi ve istenen bilgi açıklıkla
belirtilecektir.
Bilgi isteme talepleri yazılı olarak cevaplandırılacak ve cevap yazıları
ilgili yeminli mali müşavir tarafından imzalanıp mühürle tasdik edilecektir.
Yeminli mali müşavirlerin cevap yazılarında en az aşağıdaki hususların yer
alması gerekir.
- Cevap yazısını düzenleyen yeminli mali müşavirin adı-soyadı, bağlı
olduğu oda ve vergi dairesi, vergi kimlik numarası, mühür ve sicil numarası,
adresi, telefon ve benzeri diğer bilgiler,
- Cevap yazısını düzenleyen yeminli mali müşavirin tam tasdik hizmeti
verdiği mükellefin adı-soyadı veya unvanı, bağlı olduğu vergi dairesi, vergi
kimlik numarası, adresi, telefon ve benzeri diğer bilgiler,
- Tam tasdik sözleşmesinin tarihi, sayısı, ilgili meslek odası ve vergi
dairesine veriliş tarihi,
- Hakkında bilgi verilen mükellefin yevmiye defteri onay bilgileri,
- Bilgi istenen konu ile ilgili yevmiye kayıtlarının tarih ve numarası,
- Katma değer vergisi iadesi tasdik işlemleri için, mal veya hizmet
alımına ilişkin bilgi istemlerinde hakkında bilgi verilen mükellefin bilgi
istemine konu işlemin gerçekleştiği dönemdeki KDV beyanları hakkında bilgi
(teslim ve hizmet tutarı, istisna tutarı, KDV matrahı, hesaplanan KDV tutarı,
ödenecek/sonraki döneme devreden KDV tutarı, tahakkuk fişinin tarih ve
numarası),
- Hakkında bilgi verilen mükellefin malları (imalatçılarda hammaddeyi)
tedarik ettiği alt firmalara ilişkin bilgiler (malın veya hammaddenin satın
alındığı kişinin adı-soyadı veya unvanı, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi
kimlik numarası, malın KDV dahil toplam bedeli, düzenlenen belgenin tarih ve
numarası), (mal veya hammadde alımlarının çok sayıda kişiden yapıldığı
hallerde en yüksek 10 alıma ilişkin bilgilerin verilmesi yeterli olacaktır).
Yukarıda yer alan esaslara uygun olarak düzenlenen cevap yazılarını alan
yeminli mali müşavirler, hakkında bilgi verilen mükellef nezdinde karşıt
inceleme yapmakla yükümlü olmayacaklardır. Şu kadar ki, tasdiki yapan yeminli
mali müşavirin hakkında bilgi verilen mükellefin alt mükellefleri ile ilgili
karşıt inceleme yükümlülüğünün devam edeceği tabiidir. Öte yandan, katma değer
vergisi iadesi tasdik işlemlerinde, süresinde tam tasdik sözleşmesi yapmamış
mükellefler ile ilgili olarak yeminli mali müşavirlerden alınan cevap
yazılarına itibar edilmeyecektir.
Yeminli mali müşavirler tarafından düzenlenen bilgi talep yazıları ile
cevap yazılarına sayı verilmesi ve bu yazıların "Serbest Muhasebeci, Serbest
Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları
Hakkında Yönetmelik"(8) hükümlerine göre saklanması gerekir.
Bilgi veren yeminli mali müşavirler verdikleri bilgilerin doğruluğundan
genel hükümler uyarınca sorumludurlar.
Bilgi isteyen yeminli mali müşavirler aldıkları bilgileri titiz bir
şekilde kontrol etmekle yükümlüdürler. Bilgilerin birbiriyle veya bilgi
isteyen yeminli mali müşavirin elindeki diğer bilgi, belge ve kanıtlarla
uyumlu olmadığı hallerde veya tereddüt uyandıran sair durumlarda alınan bilgi
kullanılmadan önce gerekli araştırmaların yapılması, yapılan araştırmalar
sonucunda uyumsuzluklar ve tereddütler giderildiği takdirde alınan bilgiye
itibar edilmesi gerekir.
Diğer yeminli mali müşavirlerden aldıkları bilgileri gerekli kontrolleri
yapmadan işleme koyan yeminli mali müşavirler doğacak sonuçlardan sorumlu
olacaklardır.
Yeminli mali müşavirlerden yukarıda belirtilen şekilde elde edilen
bilgilerin gizliliğine dikkat edilmesi yasal bir zorunluluktur. Bu zorunluluğa
uyulmaması halinde ilgili mevzuat uyarınca gerekli işlemin yapılacağı
tabiidir.
Yeminli mali müşavirlerin yukarıdaki esaslara uygun yazılı bilgi
taleplerini 15 iş günü içerisinde cevaplandırmaları gerekir.
2- Bazı Özel Hallerde Tam Tasdik ve KDV İadesi
23 sıra no'lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliği(9) ile yapılan düzenleme
uyarınca, yeminli mali müşavirlerle süresinde düzenlenmiş tam tasdik
sözleşmesi bulunmayan mükelleflerin 15 milyar lirayı aşan KDV iadelerinin
yeminli mali müşavir KDV iadesi tasdik raporu ile yerine getirilmesi mümkün
bulunmamaktadır.
Öte yandan, 18 sıra no'lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğinde, Yıllık gelir
veya kurumlar vergisi beyannamesi vermek durumunda bulunan mükelleflerin, söz
konusu beyannameleri ile bunlara ekli mali tablolarını ve bildirimlerini
diledikleri takdirde yeminli mali müşavirlere tasdik ettirebilecekleri
belirtilmiştir. Tebliğde ayrıca yeminli mali müşavirlerle süresinde tam tasdik
sözleşmesi düzenleyen mükelleflerin nakden veya mahsuben KDV iade taleplerinin
miktarına bakılmaksızın KDV iadesi tasdik raporuna istinaden karşılanacağı
hüküm altına alınmıştır.
Bakanlığımıza yapılan müracaatlardan, kurumlar vergisinden muaf olmakla
birlikte katma değer vergisine tabi olan mükelleflerin iade işlemlerinin nasıl
yapılacağı konusu ile şahıs şirketleri ve adi ortaklıklarla tam tasdik
sözleşmesi düzenlenip düzenlenemeyeceği konusunda tereddütler bulunduğu
anlaşılmaktadır.
Kurumlar vergisinden muaf olan kişilerin yeminli mali müşavirlerle tam
tasdik sözleşmesi düzenlemesi söz konusu değildir. Bu nedenle, kurumlar
vergisinden muaf olan kişilerin Bakanlığımızca belirlenen hadlerin üstündeki
katma değer vergisi iadelerinin yeminli mali müşavir KDV iadesi tasdik
raporuna istinaden yapılması mümkün bulunmaktadır.
Öte yandan, şahıs şirketleri ve adi ortaklıklar ile de tam tasdik
sözleşmesi düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır. Bu durumda gerek tam tasdik
gerekse KDV iadesi tasdik işlemlerinde genel hükümlere göre hareket
edilecektir.
3- Süresinde Tam Tasdik Sözleşmesi Düzenleyen Mükelleflerin Önceki Yıllara
İlişkin KDV İadeleri
Yeminli mali müşavirlerle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenleyen
mükelleflerin KDV iade talepleri bu yeminli mali müşavirler tarafından
düzenlenen tasdik raporlarına dayanılarak yerine getirilmektedir. Bu
mükelleflerin varsa tam tasdik sözleşmesinin düzenlendiği yıldan önceki
dönemlere ilişkin KDV iadeleri de anılan yeminli mali müşavir tarafından
düzenlenen tasdik raporları ile yapılabilecektir. Önceki yıllarda mükellefin
bir başka yeminli mali müşavir ile süresinde tam tasdik sözleşme düzenlemiş
olması ve tasdik raporunun yazılarak süresinde vergi dairesine verilmiş olması
kaydıyla (rapor teslim süresinin henüz dolmadığı durumlarda bu şart
aranmayacaktır.) o döneme ilişkin iade raporlarının anılan yeminli mali
müşavir tarafından düzenlenmesi de mümkündür. Örneğin, 2001 yılında yeminli
mali müşavir (A) ile süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenleyen bir mükellef
Haziran 2000 dönemine ilişkin KDV iadesini 2001 yılında almak istediği
taktirde bu iadeye ilişkin KDV iadesi tasdik raporu yeminli mali müşavir (A)
tarafından düzenlenebilecektir. Mükellef 2000 yılında yeminli mali müşavir (Y)
ile süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlenmiş ve buna ilişkin tasdik raporu
düzenlenerek süresinde vergi dairesine teslim edilmiş ise söz konusu KDV iade
raporunun yeminli mali müşavir (Y) tarafından düzenlenmesi de mümkün
bulunmaktadır.
Tebliğ olunur.
|